BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MÃN TÍNH LÀ GÌ ?

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là một nhóm các bệnh phổi chặn luồng không khí và làm cho thở ngày càng khó khăn. Là nguyên nhân tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. Hầu hết COPD là do hút thuốc lâu dài, cũng có thể là si khí thũng và viêm phế quản mãn tính hoặc do các thiệt hại gây ra do viêm phế quản mãn tính trong hen.
 

COPD có thể được ngăn ngừa bằng cách không hút thuốc hoặc bỏ thuốc ngay sau khi bắt đầu. Thiệt hại cho phổi không thể đảo ngược, vì vậy điều trị tập trung vào kiểm soát triệu chứng và giảm thiểu thiệt hại thêm.

CÁC TRIỆU CHỨNG

Giãn phế nang: gây khó thở, đặc biệt là trong các hoạt động thể chất - Thở khò khè - Tức ngực.

Viêm phế quản mãn tính: xảy ra chủ yếu ở người hút thuốc bao gồm:

-Có đờm ở họng vào buổi sáng (nếu hút thuốc).

-Ho mãn tính và đờm vàng.

-Khó thở ở các giai đoạn sau này.

-Thường xuyên bị nhiễm trùng đường hô hấp.

Hen phế quản: xảy ra khi bị viêm nhiễm. Các triệu chứng tương tự như của viêm phế quản mãn, có thể là thở khò khè gián đoạn hoặc thậm chí hàng ngày.
 

NGUYÊN NHÂN

Chức năng phổi

Động tác thở của phổi dựa vào tính đàn hồi tự nhiên của các ống phế quản và túi khí. Khi bị tổn thương, nó bị mất tính đàn hồi và một phần sẹp lại khi thở ra.

Nguyên nhân gây tắc nghẽn đường thông khí

-Bệnh giãn phế nang: có thể phá hủy một số thành và sợi đàn hồi đường dẫn khí và phế nang, đường hô hấp sẹp nhỏ khi thở ra, làm suy yếu luồng không khí ra của phổi.

-Viêm phế quản mãn tính: ho liên tục, gây viêm và thu hẹp ống phế quản, tăng sản xuất chất nhờn làm thu hẹp và chặn ống phế quản.

-Hen phế quản kèm theo các cơn co thắt của sợi cơ trong lớp màng của đường hô hấp (co thắt phế quản).

-Khói thuốc lá và các chất kích thích: gây thiệt hại phổi dẫn đến COPD. Trào ngược dạ dày (GERD) xảy ra khi axit dạ dày vào thực quản có thể làm COPD nặng thêm.

-Trong trường hợp hiếm hoi, COPD là kết quả từ một rối loạn di truyền gây do protein gọi là alpha- 1 antitrypsin ở mức thấp.

YẾU TỐ NGUY Cơ bao gồm:

-Tiếp xúc với khói thuốc lá nhiều năm: nguy cơ quan trọng nhất đối với COPD. Hút thuốc nhiều năm nguy cơ càng lớn.

-Nghề nghiệp tiếp xúc với bụi và hóa chất lâu dài có thể gây kích ứng và làm viêm phổi.

-Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): làm cho COPD nặng hơn

-Tuổi: hầu hết xảy ra ở độ tuổi 40, khi các triệu chứng bắt đầu.

-Di truyền học: là nguồn gốc của một số trường hợp COPD. Các yếu tố di truyền khác cũng có thể làm cho một số người hút thuốc lá dễ bị bệnh.

CÁC BIẾN CHỨNG

-Nhiễm trùng đường hô hấp: thường xuyên bị cảm lạnh, bệnh cúm hoặc viêm phổi. Làm cho việc thở khó khăn hơn và tổn thương mô phổi.

-Tăng áp động mạch phổi: COPD có thể gây ra tăng áp trong động mạch đưa máu tới phổi.

-Vấn đề về tim: Copd có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, bao gồm cả đau tim.

-Ung thư phổi: hút thuốc và bị viêm phế quản mãn tính nguy cơ cao mắc ung thư phổi.

-Trầm cảm: Khó thở có thể hạn chế hoạt động và rất khó để đối phó với một căn bệnh và không chữa được.

CÁC XÉT NGHIỆM VÀ CHẨN ĐOÁN

-Xét nghiệm chức năng phổi (đo phế dung - spirometry): có thể phát hiện COPD, ngay cả trước khi có các triệu chứng của bệnh. Có thể được sử dụng để theo dõi tiến triển của bệnh và theo dõi điều trị.

-X quang ngực: có thể hiển thị khí phế thũng và có thể loại trừ vấn đề về phổi khác hoặc suy tim.

-Khí máu động mạch: cho biết phổi đưa oxy vào máu và loại bỏ carbon dioxide như thế nào.

-Kiểm tra đờm: xác định nguyên nhân của các vấn đề phổi và giúp loại trừ bệnh ung thư phổi.

-Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): giúp phát hiện bệnh khí phế thũng và giúp xác định xem có thể chỉ định phẫu thuật khi có COPD.

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ THUỐC

Không có cách chữa đặc hiệu bệnh COPD, và không thể hồi phục những tổn thương phổi. Nhưng phương pháp điều trị COPD có thể kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ biến chứng và đợt kịch phát, và cải thiện khả năng hoạt động trong cuộc sống.

Ngừng hút thuốc lá

Dừng hút thuốc là cách duy nhất để giữ cho COPD không trở nặng. Tuy nhiên để bỏ được thuốc lá rất khó, nếu không thể bỏ, nói chuyện với bác sĩ về các sản phẩm có thể giúp thay thế nicotin và thuốc, cũng như làm thế nào có thể xử lý tái phát.

Thuốc men

Sử dụng một vài nhóm thuốc cơ bản để điều trị các triệu chứng và biến chứng của COPD.

Thuốc giãn phế quản: giúp thư giãn cơ đường thở - giúp giảm ho và khó thở và làm cho thở dễ dàng hơn. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng sẽ sử dụng các loại thuốc thuốc giãn phế quản khác nhau.

Hít steroid: có thể làm giảm viêm đường thông khí và giúp thở tốt hơn. Tuy nhiên nếu sử dụng kéo dài có thể làm yếu xương và làm tăng nguy cơ cao huyết áp, đục thủy tinh thể và tiểu đường.

Thuốc kháng sinh: có thể giúp chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn, nhưng chỉ được đề nghị khi cần thiết.

Phẫu thuật

Giảm khối lượng phổi: loại bỏ phần mô phổi bị hỏng - tạo ra thêm không gian trong khoang ngực để mô phổi còn lại và cơ hoành thực hiện các công việc hiệu quả hơn.

Ghép phổi: có thể cải thiện khả năng thở, nhưng không thể kéo dài cuộc sống và rất khó để nhận được cơ quan hiến tặng.

Các liệu pháp

Ôxy liệu pháp: có thể cải thiện chức năng tim, tập thể dục, trầm cảm, tinh thần và chất lượng cuộc sống. Nó cũng có thể kéo dài đời sống.

Chương trình phục hồi chức năng phổi: có thể giảm độ dài nằm viện, tăng khả năng tham gia hoạt động hàng ngày và cải thiện chất lượng sống. Thường kết hợp giáo dục, tập thể dục, tư vấn dinh dưỡng.

Quản lý đợt kịch phát

Khi điều trị liên tục, các triệu chứng có thể đột nhiên tồi tệ hơn (gọi là đợt cấp tính) - gây suy phổi nếu không được điều trị kịp thời. Cũng có thể gây ra bởi nhiễm trùng đường hô hấp hoặc thay đổi về nhiệt độ hay ô nhiễm không khí.

Khi đợt kịch phát xảy ra, có thể cần thêm thuốc, oxy bổ sung hoặc điều trị trong bệnh viện. Khi các triệu chứng cải thiện, sẽ có biện pháp để ngăn chặn đợt kịch phát trong tương lai.

PHONG CÁCH SỐNG VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC

Kiểm soát thở: nói chuyện với bác sĩ về kỹ thuật hít thở hiệu quả hơn trong cả ngày.

Đường hô hấp thông thoáng: kiểm soát ho, uống thật nhiều nước và sử dụng máy tạo độ ẩm có thể giúp đỡ.

Tập thể dục thường xuyên: có thể cải thiện tổng thể sức mạnh và sự dẻo dai và tăng cường cơ hô hấp.

Ăn các loại thực phẩm lành mạnh: giúp duy trì sức mạnh. Giữ mức cân nặng hợp lý thể giúp thở dễ hơn, đặc biệt là trong thời kỳ gắng sức. .

Tránh hút thuốc: bỏ thuốc và tránh những nơi mà những người khác hút thuốc.

Chú ý đến ợ nóng: thường xuyên có thể làm nặng thêm bệnh COPD, nhưng điều trị GERD có thể giúp đỡ. Nói chuyện với bác sĩ nếu có ợ nóng thường xuyên.

ĐỐI PHÓ VÀ HỖ TRỢ

Sống với COPD có thể khó khăn, đặc biệt là khi nó trở nên khó thở nhiều hơn và khó khăn hơn. Có thể phải từ bỏ các hoạt động trước đây rất thích. Gia đình và người thân có thể gặp phải thay đổi quan trọng và thách thức trong một nỗ lực để giúp đỡ. Cũng có thể thấy mình phải đối mặt với một số câu hỏi khó, chẳng hạn như sống bao lâu và những gì sẽ làm gì nếu không còn có thể chăm sóc bản thân mình.

Có thể giúp để chia sẻ nỗi sợ hãi và cảm xúc với gia đình, người thân và bác sĩ. Cũng có thể xem xét tham gia một nhóm hỗ trợ những người bị COPD. Và có thể hưởng lợi từ tư vấn nếu cảm thấy chán nản hoặc quá tải.

PHÒNG CHỐNG

Cách tốt nhất để ngăn ngừa COPD là không bao giờ hút thuốc lá - hoặc bỏ hút thuốc. Đó là cơ hội tốt nhất để ngăn ngừa tổn thương phổi.

Nghề nghiệp tiếp xúc với khói hoá chất và bụi là một yếu tố nguy cơ COPD. Nếu làm việc với các loại chất kích thích phổi, nói chuyện với người giám sát về những cách tốt nhất để bảo vệ mình, chẳng hạn như đeo khẩu trang.